Animasyon Felsefesi: Canlandırma Belitleri v1.0

Animasyon felsefesi de olur mu? demeyin. Her şeyin felsefesi olur. Felsefe iyi bir şeydir. Aşağıda, animasyon kitaplarından edindiğim bilgilerle oluşturduğum, canlılık ve hareket üzerine geliştirdiğim animasyon belitlerini (postülatlarını) sıraladım. Animasyonun neliği ve canlandırma sanatçısının rolü üzerine içime sinen bir deneme oldu.

Öncelikle, nereden geliyor bu cesaret sorusunu cevaplayalım ki devam etmek kolay olsun. New Masters Academy hocalarından ve uzun süre Amerika ekolü animatörlerini eğitmiş usta çizer (draftsman) Steve Huston bir dersinde “Sanatçı görsel filozoftur.” demişti. Yani sanatçı fikri olan ve bu fikri görsel şekilde ifade eden kişidir. O yüzden fikir ve düşüncelerini ifade etmede sanatçı çekinmemelidir.

Ayrıca tartışırken kavramları mümkün olduğunca anlam eşleri ile (animasyon / canlandırma gibi) kullanmaya özen gösteriyorum; çünkü çeviri yaparken yardımcı oluyor, uluslararası terim karşılıklarını araştırmak isteyenlere anahtar kelime sağlıyor, anlamın perçinlenmesi sağlıyor ve internet aramalarında (SEO) diğer kavramları da kullandığım için okuyucuya erişme şansını yükseltiyor. Fakat yeri geldiğinde cümleye en yakışan kelimeyi seçmeye özen gösteriyorum. Sürçü yazı ediyorsak da affola.

Şimdi konuya dönelim. Animasyonun neliği ve kapsamı hep ilgimi çekmiştir. Bu yüzden sağlam bir çekirdek önermeler listesi oluşturursam kendim için de arkadan gelenler için de sağlıklı bir animasyon vizyonu yapılandırabilirim diye düşündüm. Bu fikirle yola çıktım.

“Animasyon sadece çocuklar içindir” gibi sığ tartışmaların ötesinde aslında hepimiz canlandırma sanatını bir şekilde icra ediyoruz diye düşünüyorum. Kimi zaman birini taklit ederken, kimi zaman bir eşyaya canlılık atfederken, kim zaman da bir olayı zihnimizde canlandırırken. Örnekler çoğaltılabilir. Sanatın dinamik bir icrasıdır animasyon. Duruduğumuz yerde yapamayız. Hareket etmeliyiz. Haydi herkes ayağa! Başlıyoruz.

Canlandırma Sanatı Belitleri
(Animasyon Sanatı Postulatları)

1. Animasyon “can”landırmadır. (Animation is a giving life.) [Bu belit, totoloji (a a’dır) gibi görünse de burada “can” kavramına dikkat edilmelidir. Latincede “animus” nefes anlamına gelir.]
2. Can vermek yaratıcılık ister. (Giving life needs the creativity.) [Dünyevi çerçevede her eylemin doğal olarak bir icra edeninin, failinin olması gerekir.]
3. Yaratıcılık, tanrı olunmadığı sürece, büyük emek gerektirir. (Unless you are god, creativity needs great effort.) [Ölümlülerin en çok düştüğü yanlışlardan biri de kalan vaktinin kıymetini unutmasıdır. Evrende çok az kişiye verilen bir şans olan nefesin hazmedilip, söylenmek yerine derdini sanatsal bir ürüne dönüştürecek derecede sanatçının kendini yetiştirmesi gerçekten zorlu bir süreçtir.]
4. Yaratıcı kişi, yani sanat yapabilen birey, bu gücü devam ettirebilmek için sürekli hareket halinde olmalıdır. (Creative ones, who can make art have to be in action continuously to keep their power.) [Sanat yan gelip yatma yeri değildir.]
5. Sanatçının hareketlerinin anlamı olmalıdır: Çizim, tasarım, modelleme, okuma, spor, gözlem, tatil, aşk vd. (Whole the motion (drawing, designing, modelling, reading, sport, observation, holiday, love etc.) needs meaning.) [Burada geçmişteki doğruların hatta yanlışların animasyona bir şekilde katkısı olabileceğini kastediyorum. Mesela sanat okulu yerine işletme veya mühendislik okumuşsunuzdur. Zalim birine bağlanarak zaman öldürmüşsünüzdür. Olabilir. Bu tecrübelerden ne şekilde yararlandığınıza bağlı.]
6. Animasyona katkısı olmayan her hareket gereksizdir. (All motions are unnecessary, unless help to animation.) [5. postulat ile çelişiyor gibi görünüyor ama değil. Kaotik bir sadelikten bahsediyorum. Tek tek karmaşık ve gereksiz görünse de birlikteyken anlam içeren bir eser de ortaya çıkabilir. Sanatçıya ve seyircisine kalmış.]
7. Yaratıcı kişilerden animatör/canlandırmacı, harekete anlam/can/nefes katan kişidir. (As a creative one the animator is the one who gives meaning and life to the motion.) [Can anlamdır, anlamsız bir hayat cansız bir hayattır.]
8. Çağ, imkanlar ve hareketin bunlara karşı tavrı, animasyon tekniğini belirler. Örneğin: Stopmotion, kağıt, hamur, klasik, 2B, 2.5B, 3B, karma vb. (Time, conditions and the attitude of action against them determines the animation techniques. For example: stopmotion, paper, clay, classic, 2D, 2.5D, 3D, mixed, etc.) [Tekniği belirleyen şartlardır. Mesela Karagöz mü oynatacaksınız. İlle de deve derisinden suretler yapmak için uğraşmayın, plastikten de yararlanabilirsiniz.]
9. İzleyici animasyonu besleyen ve devamlılığını sağlayan güçtür. (Audience is the power which feeds and keeps the animation.) [Kitlesi olmayan bir sanat ölüdür. Ölü olması kötü olması demek değildir sadece devamının gelemediği anlamı çıkar. En basit örnek opera. Zira opera, sanat dünyasının temel taşlarından biridir. Hala bir çok klasik animasyonda bu müzik türünü dinlemek mümkündür.]
10. İzleyici öncelikle çekiciliği sayesinde sanat nesnelerine yönelir. (Audience, firstly, heads to art because of its appeal.) [Bu “seks satar” önermesini destekler gibi görünse de aksine “seksilik” o kadar ucuzladı ki özellikle cinsiyetçi kafada kullanıldığında eserin değerini düşürmeye başladığını söyleyebiliriz. Bu durum feminist düşüncelerin yükselişi ile de doğru orantılı gitmektedir. Çekicilik derken estetik orantılardan ziyade izleyiciye hitap etmesini kastediyorum. Seyirciyi hikayeye çekecek kadar bir çekicilik iyi bir başlangıç sayılabilir. Neyin kime nasıl çekici geleceği sanatçının marifetine kalmış ustalık isteyen bir iştir.]
11. İçerik ise sanat eserine olan ilginin devamlığını sağlar. (Then, content keeps the attention.) [İlgiyi çektik peki sonra? İçerik devreye girer.]
12. İçerik animasyonun sultanıdır. (Content is the highness of the animation.) [Gavurlar “hikaye kraldır” derler, cinsiyetçi olduğu için bu laf içime sinmiyor. Sultan bizde iki cinsiyet için de kullanılmakta. Örn. Filenin Sultanları. Fakat İngilizce boş durur mu bunu Sultan ve Sultana diye ikiye ayırmayı becermiş aferin.]
13. Anlamlı içerik silsileleri, hikayeyi oluşturur. (Sequential contents form the story.) [Seyircinin ilgisini çektik ve olay silsileleri ile hikayeye bağladık. Bu aynı zamanda roman ve senaryo sanatları için de önemli bir önerme. Ayrıca bir kaç saniyelik animasyon “gag”ları için de kapsayıcı.]
14. Animasyon yapımında kullanılan teknikler ve araçlar hikayeyi anlatmak üzere şekillenen aracılardan ibarettir. (Animation techniques and tools are just ways for telling the story.) [Acemi sanatçılar sürekli sorarlar “hangi fırça, hangi kalem, hangi yazılım” diye. Bu eserlerin büyülü araçlarla veya çok pahalı yazılımlarla gerçekleştiğini düşünürler. Aslında değil. Sanatçı kendisini iyi eğitmiş olay bu. Başka bir araç kullansa yine sonuç güzel olacaktır.]
15. Özetle canlandırma sanatı, içeriği hareketli imgelerle izleyiciye aktarma sanatıdır. (Therefore animation is an art form which tells the content with moved images.) [Çok kullanılan ve bıktırma noktasına gelen “story-teller” kavramı burada da karşımıza çıkıyor maalesef. Mümkün olduğunca kullanmamaya çalışıyorum; marifet hikaye anlatmak değil, hikayeyi hangi yol ve yöntemle anlattığındır. Animasyon da bunlarda biridir.]
16. Sinema animasyonun bir koludur ve bu kötü bir şey değildir. (Therefore motion-picture is another way of animation, and this is not bad.) [Karma tekniklerle yapılan eserler, örneğin Roger Rabbit, Marvel Avengers Serisi, zaten sinema-animasyon gibi ikici (düalist) düşüncelerdeki yetersizliği ortaya koymaktadır. Sinema (motion-picture) ile canlandırma (animation) farkının ötesinde, asıl fark animasyon tekniklerinde gerçekleşmektedir. Çağımızda klasik-CGI farkı sinema-animasyon farkından daha keskindir.]

Not: Sitenin animasyon konusunda birçok ziyaretçisi oluyor. Animasyon sanatının neliği üzerine önerileriniz, sorularınız, eklemek istedikleriniz olursa yorumlarda tartışabiliriz.