Koyu bir cyber punk taraftarı olsam da kağıt üstü analog sanat çalışmaların dijital sanatın temeli için çok önemli olduğunu düşünüyorum.

Geçen yazıda renk teorisini detaylı incelemiştik. Şimdi de sırada renkleri hayata geçiren boyalar var. Kuru kuru dijital olmaz, elimizi ve zihnimizi açmak için analog sanat materyallerini ve evrimsel süreçlerini tanımakta fayda var. Haydi bakalım:

Boya nedir nelerden oluşur?

Boya iki temel öğeden oluşur: Renk verici (pigment) ve bağlayıcı (binder). Ressamlar eskiden pigmentlerini doğadan kendileri elde ederlerdi, şimdi kırtasiyede en parlak renkleri bulabiliyoruz. Mavinin antik yunanda renk olarak düşünülmediğini hesaba katarsak renkler konusunda şanslı bir çağdayız. Fakat toprak renklerini incelemeden parlak renklere yönelirsek bir de bakarız ki cart renkler arasında kaybolmuşuz.

Boya Çeşitleri

Boya türleri bağlayıcı maddesine göre üçe temel gruba ayrılır, kuru, sulu ve yağlı boyalar. Eskiden balmumu da boya malzemesi (bağlayıcı, tutucu, binder) olarak kullanılırdı ancak ısıya olan dayanıksızlığı yüzünden tercih edilmez oldu. Aynı şeyi yağlı boya için de söyleyebiliriz. Su bazlı boyalar gittikçe ön plana çıkmaya başladı yağlı boyanın tahtını akrilik boyalar sallıyor gibi. Boya çeşitlerini anlamak istiyorsak teknolojiye ve devrin imkanlarına bakmak yararlı olacaktır. Günümüzde renk çeşitliliği açısından şanslı olsak da boya üretimi, renk doğallığı ve seçimi açısından fakir olduğumuzu düşünüyorum. Hatta belki en iyisi belli bir olgunluğa erişmeden önce monokromatik (tek renkli) çalışmak. Böylece ışık gölge oyunlarında ustalaşmamız daha kolay olur.

1. Kuru Boyalar

1.1. Kurşun Kalem (Grafit)

Analog resim sanatının bir numaralı malzemesidir. Sadece kurşun kalemle portre yaparak hayatını kazanan insanlar var. Gelin bu hepimizin yakından tanıdığı harika malzemeyi hiç işimiz yokmuş gibi tekrar konuşalım.

Felsefe okurken, kurşun kalem içinde gerçekten kurşun olduğunu zanneden ve bu yüzden sınav kağıtlarını tükenmez kalem ile doldurmamızı isteyen bir hocamız vardı. Felsefe bölümünde derslerinden geçemediğim üç hocadan biridir, nur içinde emekli olsun. Tabii ki kurşun kalem içinde “kurşun” (Pb 82) yok, hegzagonal moleküler Karbon (C 6) katmanlarının birleşmesi sonucu grafit adlı verilen bir madden oluşuyor, yani tamamen karbon içerikli. “Kurşun” adını da kurşun (Pb 82) elementine benzeyen parlak renginden dolayı almış; çünkü eskiden moleküler bileşiği bilinmiyordu.

Çizim konusunda yetkinleşmek için bol pratik yapmak gerekir. Egzersizlerimizi yaparken de kaliteli ve pahalı malzeme kullanmamız şart değil. Kurşun kalem ve kağıt ise bu listedeki erişmesi en kolay sanat malzemelerindendir. Bu yüzden başlangıç olarak bu malzemeye hakim olmanızı öneriyorum. Mümkün olan her yerde imkanınız oldukça desen eğitiminizi sürdürün. Aşağıdaki çizimi Hacettepe Grafik yüksek lisansı yaparken aldığım “Desen” dersinde yapmıştım.

When it is over? Günlerden yine desen dersidir. #sketch #sletchbook #time #zaman #model

A post shared by Serdar Özgür (@serdicim) on Feb 14, 2017 at 5:36am PST

Kurşun kalemin sertliği önemlidir: 9H’tan (sert/açık) başlar 9B’ye (yumuşak/koyu) kadar gider. Grafit’in tek olumsuz yanı boyama koyulaştığında parlamasıdır; ancak kömür öyle değildir.

1.2. Kömür (Charcoal)

Kömür de karbondan (C 6) oluşur; ama grafit gibi hekzagonal tabakalar yerine daha amorf molekül bağları vardır bu yüzden listedeki en pis malzemedir, tam bir silgi katilidir, çok fazla tozu vardır. A4’ten daha büyük çalışmalar için uygundur. Örneğin sokakta kısa sürede bir kaç figür (gesture) çıkartmak için kullanışlı olabilir ve mat siyah (grafit gibi parlamaz) renklerden hoşlananlar için keyifli olabilir.

Not: Kömürün kağıda sürterken çıkarttığı o dolgun sesi başka hiç bir çizim malzemesinde bulamazsınız. “Big Eyes” filminde kadını sokakta portre çalışması yaparken bu malzemeyi kullandığını gördüm. Çizim bittikten sonra koruyucu sprey sıkıp çocuğa veriyordu.

1.3. Kuru Kalem

Kuru boyalar ikiye ayrılıyor. Suda çözünen (aquarel) ve çözünmeyen. Yukarıdaki çalışmada aquarel boya tercih etmemdeki asıl amaç düz zemin boyamalarında kolaylık sağlması. Hem kuru boya hem de sulu boya keyfi bir arada.

1.4. Kuru Pastel (Soft Pastel)

Soft pastel ile hipergerçekçi resimler yapabilen sanatçılar tanıyorum ama ben sadece Lautrec’in yağlı boya tablosunun reprodüksiyonunun yaptım.

1.5. Yağlı Pastel (Oil Pastel)

İlkokuldan itibaren bıktığım boya. Geçen Faber Castel’in kırmızı serisinden su ile dağılan versiyonundan denedim ama hayır arkadaşlar. Belki kore eğitim sisteminde yetişen biri yağlı pasteli bana savunabilir; ancak resimden anlamayan ama resim dersine giren kimya öğretmenlerinin olduğu eğitim sisteminden çıkmış insanların yağlı pastel ile güzel anıları olması zor. Bir de mum boyalar vardı ya neyse geçmişe değil, geleceğe bakalım. (Boya aldırmak yerine iki tane daire bir küp çizmeyi öğretselerdi daha büyük katkıları olacaktı.)

İşe yaramaz demiyorum, sadece ben sevmiyorum.

2. Su Bazlı Boyalar

Su bazlı boyaları su bazlı yapan şey içindeki su bazıdır :) Bu demek oluyor ki su bazlı bir boyanın içine su kattığında o boya bozulmaz, seyrelir. Su bazlı boyaların diğer bir özelliği ise aynı ortamda birbirlerini bozmadan kullanabilmenizdir. Mesela mürekkeple sınırlarını çizdiğiniz bir resmin renklendirme kısmını suluboya ile yapabilirsin. Ne harika değil mi?

2.1. Mürekkep (Ink)

Mürekkep tarihsel açıdan grafitin de ötesindedir. Fakat renkli mürekkep yeni bir icat.

Yukarıda 1930 Ankara Ulus meydanı bir resmini yapmıştım. Hatta kahverengi zemini evdeki çaydanlıktan artan çay taneciklerinden elde ettiğim boya ile yaptım. Formül basit pigment artı bağlayıcı. Herkes kendi boyasının yapabilir aslında. Eskiden ressamlar öyle yapıyordu ve renkler doğadan geldiği için daha doğal görünüyordu.

Not: Mürekkep hakkında daha detaylı bilgiyi Inktober yazısında bulabilirsiniz.

2.2. Pilot Kalem

Yukarıda yaptığım bir Otto Dix gravür’ünün pilot kalemle yapılmış reprodüksiyonu. Beyaz renk açmalar ise toz pastel. Gerektiğinde su ile dalgalandırabilirsiniz.

2.3. Sulu Boya (Watercolor)

Suluboyaya bunlarla başlamak lazımmış. İnternetteki adam öyle dedi. #serdispainting

A post shared by Serdar Özgür (@serdicim) on May 20, 2015 at 8:24am PDT

Suluboya bol deneme ve diğer tüm malzemeler içinde en çok sabır isteyen boya türü. Evet, kendine has melankolik bir havası var. Miyazaki’nin Rüzgarlı Vadi mangasını sadece suluboya ile yaptığını biliyor muydunuz?

Suluboya ile yapılan internette topladığım zihin açıcı çalışmaları görmek için aşağıdaki pinterest listeme beklerim.

Pinterest’te Serdar A adlı kullanıcının Watercolor Ink Exp. panosunu takip edin.

3.3 Akrilik (Acrylic)

Çağın en popüler boyası bu arkadaşlar. Diğerlerine göre genç sayılır, 50 senelik mazisi var. Yüzyıllara dayanan yağlıboya ile yapabildiğiniz çoğu şeyi bu boya ile yapabiliyorsunuz ve su bazlı olduğu için yağlı boya kadar kafa yapmıyor lekesi inat etmiyor. Büyük tablo çalışacaksanız uygun.

3.2. Guaj (Gouache)

Guaj ile Akrilik arasındaki farkı aşağıdaki video çok güzel anlatmış.

Temel fark geçirgenlik. Guaj daha mat yani kapatıcı özelliği daha fazla. Mesela ahşap boyama yapacaksanız guaj uygun bir seçim.

3. Yağ Bazlı Boyalar

3.1. Yağlı Boya

Bu güne kadar yapılmış bir çok başyapıtın temel malzemesi yağlı boya. Ayrıca yıllara meydan okuyacak derece dayanıklı. Kuruması da zaman alıyor.

Mesela yukarıdaki, annemin yapmış olduğu reprodüksiyon yağlı boya tablo yıllarca bozulmadan duracak.

4. Diğerleri

Bu bölüme de ne su ne yağ kategorisine tam olarak giremeyen boyaları ekleyeyim dedim.

4.1. Ebru Boyası

Ebru sabır istiyor, kitrenin kıvamı, boyanın kuruması, tekne temizliği, boya sıçramasın derken aşağıdakileri yaparken 5 saat geçip gitmiş. Açıkçası içime de sinmedi çünkü ciddi bir ön hazırlık istiyor ve çok kaliteli malzemelere ihtiyaç duyuyor. Bu nedenle kısıtlı kaynaklarımdan dolayı ebru sanatı da eksik olsun dedim. Fakat suyla boyayla oynamaktan hoşlanan, figüratif işler yapmak istemeyen sanatseverler için güzel bir uğraşı olabilir.

4.2. Parmak Boyası

Su bazlı bir boya türü. Deneme amaçlı almıştım aşağıda görüyorsunuz. Çocuklar kendilerini zehirlemesin diye kullanılan bir boya türü. Kullandıktan sonra kendini saldığı için uzun süreli ve profosyonel kullanımlara uygun gibi gelmedi bana sizi bilmiyorum bizim zamanımızda yoktu bunlar.

4.3. Sprey Boya

Yazımızı en anarşist boya ile bitiriyoruz. Sokak sanatlarının gözdesi sprey boya ve sokak sanatı için bilgilenmekl istoyrsanız harika bir film/belgesel önerim var. Dünyaca ünlü sokak sanatçısı Banksy’nin hazırladığı Exit Through the Gift Shop (Çıkışlar Hediyelik Eşya Dükkanından) Filmin müziği de harikadır.

Tam bir sistem ve sanat eleştirisi. Tavsiye ederim.