Virtual Reality (VR) okunuşu /viar/ Türkçe adıyla Sanal Gerçeklik (SG) teknolojisi kapıda. Bu sadece oyun severler için heyecan verici bir gelişme değil; aynı zamanda biz tasarımcıların üretim boru hattında (pipeline) güncelleme yaratacak bir gelişme. VFS’te konsept sanatı okurken okul VR/AR Tasarım ve Geliştirme bölümünü açmak üzereydi. Şu sıralar ilk öğrencilerini eğitmeye başladı. Bu konuda uzmanlaşmış tasarımcı, zanaatçı ve sanatçılar seneye piyasaya çıkacaklar ve dönüşüm yavaş yavaş başlayacak. Artık dijital görselleri 2 boyutlu LCD monitörler yerine, 3 boyutlu sanal ve sonsuz çerçeveye sahip bir ortamda üretilecek. Çizim, tasarım, modelleme ve hatta animasyon bile SG gözlüklerini çıkartmadan yapılabilecek. Fakat önce sanal gerçeklik nedir onu anlatalım, sonra da tarafımca denenmiş yazılımları teker teker tanıyalım, yorumu siz yapın.
Sanal gerçeklik konusunu tezimde ayrıntılı olarak anlatmıştım; ama size kısa bir özet yapayım. Sanallık ve gerçeklik iki zıt kavram ve bir oksimoron oluşturuyor. Bu kavram, edebiyat veya şaka değil. Bu kavram, teknolojide sıradaki adımın ismi. Sanal gerçeklik, tamamen bilgisayarlarla üretilmiş, çeşitli hareketli görüntüler ve seslerle insanda yaratılan yapay gerçeklik algısıdır. Ek cihazlar (SG gözlük ve kumandaları) ile bu yapay dünya ile etkileşime girilmesi bu gerçeklik algısının güçlenmesini sağlar.
3D gözlüklerle izlenen filmlerin teknolojisi (artırılmış derinlik), TV sunucularının hayali bir haritada hava durumunu göstermeleri (artırılmış görsellik), Cep telefonu ile Pokemon GO oynamak (artırılmış gerçeklik) bu yapay gerçeklik türlerindendir. Ancak sanal gerçeklik (SG veya VR virtual reality) diye tabir edilen gerçeklik türü aslında tamamen sanallaştırılmış yeni bir gerçekliktir. Dış dünya ile yer çekimi dışında hiç bir bağlantısı yoktur. Kişisel bir tecrübedir ve arkadaşlarıma denettiğimde aldığım tepkiler bunun anlatılandan çok daha öte bir deneyim olduğudur.
Yukarıda Disney’in duayen animatörlerinden Glen Keane, karakter tasarımını ve klasik tarzda canlandırmasını yaptığı küçük deniz kızını sanal ortamda (HTC Vive kullanarak Tilt Brush yazılımı ile) çizerken görülüyor.
En İyi VR Cihazları
Bu iş için sadece VR setini almak yetmiyor, bunu destekleyecek donanımda güçlü bir bilgisayarınızın olması şart. Bunun için de uyumluluk testi yapan ücretsiz uygulamalar var. Niyetiniz varsa önce bu testten bilgisayarınızı geçirmelisiniz. Program hangi donanım elemanını yenilemeniz gerektiği konusunda size fikir verecektir. (Misal aşağıdaki test sonucu bana ekran kartını değiştirsen iyi olur diyor.)
Gelelim SG cihazlarına. Ben bu rüzgara Oculus Rift ile katıldım. Rakibi HTC Vive de bu iş için uygun. Sonuçta, Steam’de satılan uygulamaların çoğu iki cihazı da destekliyor ve şimdilik en uygun fiyata oradan alabiliyoruz. Aşağıda popüler markaları ve fiyatlarını listeledim (19.8.2019):
Oculus: Facebook’un sahip olduğu firma. Rift, Rift S, Go ve Quest olmak üzere 4 modeli var ve fiyatları 400$ civarında.
HTC: Tayvan çıkışlı global firma. VIVE VR, VIVE Pro iki ürünü var. 599€-1999€ arasında değişen fiyatları var.
Playstation VR: Sony’in PS4 oyun istasyonu için tasarladığı gözlük 600$ değerinde.
Daha bir çok model (Windows Mixed Reality, Nintendo Labo VR, Lenovo Mirage Solo) var ama piyasada tutunmuşlar diyemeyiz. Yukarıda saydığım ilk ikisi ise hem tasarım hem de PC oyunları için kullanılabilir.
En İyi Çizim Modelleme Animasyon Uygulamaları
Bu yazılımların birçoğu geliştirme aşamasında, Photoshop gibi amaçlarında olgunlaşmış değiller. Her geçen gün yeni özellikler kazanıyorlar. Önceki en iyi yazılım araştırmalarımda olduğu gibi, bunları farklı kategorilerde anlatmak için henüz erken. Hatta çoğu uygulama çizim, modelleme ve animasyon araçlarını bünyesinde barındırıyor. Bu nedenle tek başlıkta bu sanatsal üretim uygulamalarını topladım. İncelemelerim devam ettikçe bu araştırmayı güncellemeyi ve gerekirse ek yazı ve videolarla beslemeyi düşünüyorum. Hadi başlayalım.
Firma: Facebook Fiyat: Oculus cihaz seti ile Oculus Store’dan ücretsiz geliyor. Steam’de ise satılmıyor. Kullanım Alanı: İllüstrasyon ve VR animasyon. Özellikler: Sonsuz kanvas, layer, FBX export (Autodesk’in formatı ama Blender ve Unity’i de destekliyor.), ses ekleme. Facebook’ta görsel paylaşım özelliği.
En çok bahsedilen özelliği sonsuz kanvas olması. Bu projenin en büyük destekçisi sanatçı Goro Fujita, bu özelliği anlatan harika bir Quillustration (Quill ile yapılan illüstrasyon) yapmıştı. Aşağıdaki eserini yazılımı ve kendi tekniğini tanıttığı IAMAG seminerinde izlemiştim. Açıkçası beni bu cihazı almaya ikna eden de bu kişidir.
Ouill kodlama açısında da oldukça başarılı. Benim eski GTX 780 ekran katını bile destekliyordu ki VR testinde vasat bir puan almıştı Bu da yazılımın itinayla kodlandığını gösteriyor. Umarım geliştirilmesi devam eder ve VR dünyasının Photoshop’u olur. (Şimdi ise VR için en alt limit olan GTX 1070 ekran kartı kullanıyorum, yetiyor.)
Firma: Google Fiyat: 31 TL (Steam Türkiye fiyatları sanırım dünyadaki en indirimli fiyatlar. Dolar bazında olsaydı batmıştık. Steam’i bu insaflı yaklaşımında dolayı tebrik ediyoruz ve Oculus Store, Microsoft Store, Viveport, Epic Store gibi yabancı marketlerin de bu yolu takip etmesini temenni ediyoruz.) Kullanım Alanı: İllüstrasyon. Özellikler: En güzel ve bol çeşitte fırçalar bunda. Obj ve Fbx import. (Katman (layer) özelliği şimdilik yok.)
İki programcının yaptığı bu Tilt Brush projesi Facebook sayfasından ilk duyurduğunda aşırı heyecanlanmış ve sahiplerine mesaj atmıştım. Bu yazılımı nasıl edinebilirim diye. Yakında duyuracağız diyip geçiştirmişlerdi, iki sene sonra projeyi Google’a sattıklarını öğrendim. Bir güzel köşe olmuşlar. Başta pahalı olur diye korkmuştum; ancak fiyatı gayet uygun.
Ekip: Gravity Sketch Team (Londra’da 12 kişilik bir ekip.) Fiyat: 49 TL (Limited) + (49 TL/aylık Pro veya 139 TL/aylık Studio paketi) Kullanım Alanı: VR Modelleme Özellikler: Modelleme konusunda en becerikli araç seti bunlarda. Araç tasarımı, konsept sanatı, ürün tasarımı için kullanılabilir.
Sanal gerçeklik modelleme konusunda endüstriyel standart olmaya en hevesli yazılım Gravity Sketch (GS) gibi görünüyor. Bizim okulda (VFS) bilgisayarlara bu yazılımı yüklemişler. Aslında aşağıdaki video araçlarının çeşitliliğini gösteriyor. Modellemenin kabasını GS’de yaptıktan sonra Blender’a atıp harika renderlar alan arkadaşlarım var. Yalnız programın ek özelliklerini açan aylık Pro paketi sinir bozucu. Bu durum onu listedeki en pahalı yazılım yapıyor. Ama limitli sürümü de bize yeterli. Bağımsız geliştiricilerin de yaşamak için paraya ihtiyaçları var diyor saygı duyuyoruz. Hayat zor.
Firma: Oculus (dolayısıyla Facebook) Fiyat: Oculus cihaz seti ile Oculus Store’dan ücretsiz geliyor. Steam’da yok. Eski ve tekil fiyatı 30$ Kullanım Alanı: Organik SG heykel (VR Sculpture) Özellikler: Sanal ortamda bir arkadaşınızla aynı proje üstünde ortak tasarım imkanı. (Herhangi bir 3D import özelliği olmaması, bu çok büyük bir eksi.)
Buna kısaca VR’ın Zbrush‘ı diyebiliriz. Gayet kullanışlı bir arayüzü var, adaptasyon sorunu yaşamıyorsunuz. Tez animasyon projemdeki cenin figürünü bu uygulama ile kısa sürede yapmıştım. Organik modellemeler için iyi bir taslak programı.
Firma: Sketchbox Inc. Fiyat: Ücretsiz (Erken geliştirme aşamasında olduğu için) Kullanım Alanı: VR storyboard, VR Powerpoint sunum. Özellikler: Sahneler (layer ile frame arası bir şey), gerçek zamanlı toplantı (aynı dosya üstünde ortak çalışma), Google Poly, Sketchfab, FBX Export (bu aslında hepsinde olan bir özellik).
Bana en ilginç gelen özelliği sunum veya storyboard için düşünülmesi. Bu bakımdan masaüstü uygulaması olan Sketchbook Pro’nun VR versiyonu diyebiliriz. Geniş bir kütüphanesi olduğu gibi import özelliği ile enteresan sunumlar da gerçekleştirilebilir. Düşünün sanal gerçeklik ortamında Powerpoint sunumu. Lakin, çizim, modelleme ve animasyon için uygun değil.
Firma: Google Fiyat: Ücretsiz Kullanım Alanı: Low-poly modelleme. Özellikler: Ücretsiz ve çok pratik olması. Yapılanı anında paylaşma imkanı. 6 adet araçla çok güzel işler yapılabilir. Sevimli. Çocuklar için de 3D grid sayesinde mimari modellemeler için de uygun. Google Poly paylaşımı.
Başlangıç için en iyi yazılım. Google’ın, 3D dünyasına ücretsiz SketchUp ile yaptığını bu sefer de Blocks ile VR dünyasına yapmak istemiş. Yazılım o kadar kullanışlı ki ilk tasarımımı bununla yapmıştım. Bakınız aşağıdaki cami modeli (Ne biliyim aklıma ilk cami geldi).
Fakat her şeyi sınırlı bir küp kanvas içinde tasarlamanız gerekiyor, bu kısıtlama da programın aşırı yüklenmeden dolayı çökme gibi sorunlarını minimuma indiriyor. Aşağıda da Blocks tanıtım videosunu izleyebilirsiniz.
Ekip:Milan Grojetzki, Dario Seyb isimli iki geliştirici tarafından yapılmış. Fiyat: 50 TL (Steam TR) Kullanım Alanı: VR animasyon, çizim. Özellikler: Timeline, virtual camera, ses kayıt, fading & editing.
Quill’in animasyon alanında en büyük rakibi bu program. Endüstriyel yazılım olma hedefi olduğu belli; ancak kullanımına alışması gerçekten çok emek istiyor. Ne kadar çok araç o kadar zorluk. Aşağıdaki tanıtım videosunda gördüğünüz güzel çizgilerin de yazılımın marifeti değil sanatçıların marifeti olduğunu aklıdan çıkartmamak gerekiyor. Yazılımlar kalem kağıt gibi birer araçtır, bunu unutmamak gerekiyor.
Firma: Brinx Software Inc. Fiyat: 49 TL (Steam TR) Kullanım: SG Heykel (VR Sculpture). Özellikler: Hoş bir sanal çalışma odası içinde küp şeklindeki bir kanvasta tasarım. Ortak çalışma imkanı (Colobration).
Zbrush türü SG dijital heykel yazılımı. Dokunma duyarlılığı (pressure sensitivity) gibi eksikleri yüzünden Medium’um gerisinde kalıyor. Aşağıdaki enfes görseller Blender gibi harici render ile yapılmış aldanmayın. Biraz zamana ihtiyaçları var gibi geldi. Aynı firma Masterpiece Motion diye yeni bir uygulama daha çıkartmış ki VR ile hareket yakalama (motion capture) imkanı sağlıyor. 3D sinemacıları için heyecan verici bir durum.
Firma: Tvori Team (Küçük bir ekibin ürünü, umarım dağılmadan devam ederler.) Fiyat: 32 TL (Steam TR) (Okullar için ücretsiz. Sanatçılar için 30 gün ücretsiz. Normalde 19$) Kullanım Alanı: VR Animasyon Özellikler: Sahneleme, kamera konrtolü, ışık kontrolü, ses ekleme, OBJ export.
Açıkçası animasyon konusunda en başarılı bulduğun yazılım bu oldu. Quill gibi fırçalarla değil direkt objeleri hareketlendiriyor. Işıkların tasarımına da olanak vermesi tüm rakilerinin geride bırakıyor. (Şaşıracaksınız ama Quill’de ışık ve gölge yok maalesef, açık ve koyu renklendirme ile sorunu çözüyorlar.) Derinlik ve atmosfer etkisi için ışık çok önemli. Arayüzü de kullanışlı. Umut vadediyor.
Sonuç
Sanal gerçeklik teknolojisi, tasarım olanakları açısından sağladığı büyüleyici gerçeklik deneyimi dışında, “şimdilik” masaüstü yazılımları aşamıyor. Fakat beklenti büyük. Gelecekte, cihazlar daha pratik hale geldiğinde bu teknolojiden tasarım dünyası da nasibini alacaktır. Bu nedenle geleceğin tasarımcılarının, zanaatçılarının ve sanatçılarının şimdiden bu gerçeklik boyutunu tecrübe etmesinde fayda var diye düşünüyorum.
Evet, yeni bir dünyanın kapısını aralayıp üşenmeden sizlerle paylaştım. Eğer işinize yaradıysa bu yazının linki paylaşıp yayılmasını sağlayabilirsiniz. Bu konuyla ilgili yeni içeriklerde görüşmek umuduyla esen kalın efendim.
Not: Kapak fotoğrafını çeken, Tolga Ulusoy. Fotoğraftaki de benim :)
Bir cevap yazın