Merhabalar gençler, her trend’te olduğu gibi bu sefer de interneti karıştıran NFT modasını kaçırdım; ancak şimdi vakit bulup deneme fırsatı buldum. Dilerseniz hemen başlayalım.
NFT /enefti/ (non-fungible token /nan-fancibıl tokın/), değiştirilemeyen veya sabit jeton, benzersiz dijital ürün anlamına gelen bu kavram ilerde hayatımızın bir parçası olabilir. Bir dijital verinin eşsiz olduğu bilgisini saklayan ve bu verilerin kendi altyapısında alınıp satılmasını sağlayan bir sistemdir. En basit örnekle bir .jpg resim sisteme eklendikten sonra aynı sistem içinde bir kopyası yapılamaz, bu sayede bu eseri istediğiniz gibi alıp satabilirsiniz.
NFT yapısını anlamak için öncelikle kriptopara sisteminin altyapısını iyi anlamak gerekmektedir. Kriptopara alıp satmış hatta bunları çeşitli cüzdanlarda saklamış kişilerin NFT konusuna kolaylıkla uyum sağlayacağını düşünüyorum. Çünkü NFT bir bakıma tek başına bir kriptopara türü oluyor. Bitcoin’den tek farkı ise non-fungible olması, yani bölünüp çoğaltılamaması. 1 BTC iki adet 0.5 BTC olurken, 1 NFT bozdurulamaz; fakat değeri zamanla değişebilir. Bir başka ifade ile dijital ürünlerin alınıp satılmasını sağlayacak güvenli bir yöntem diyebiliriz.
İlk başta kulağa hoş gelse de mantık olarak büyük boşluklar barındırıyor. Bir açık arttırma sitesine koyduğunuz dijital eseri yine başka bir sitede satışa sunabilirsiniz. Bu eşsizlik (unique) konusunda çuvallamasını sağlıyor. Örneğin tek bir mecra olsa ve bu ürünler orada sergilense bu sistem copyright yasaları için de mükemmel bir zemin oluşturabilir. Ancak maalesef şimdilik [2021.05.29] NFT furyası bu beklentinin çok gerisinde kalıyor. Düzenlenmesi de zaman alacak sanki.
Kriptoparalar ile NFT’nin Alakası
Kriptoparalara regülasyonun gelmesi ve son kullanıcı normal vatandaşın da bu paralar ile al-sat yapabilmesi on yıllar aldı. Hâlâ tartışmalı bir konu olan kriptoparalar bence geleceğin asıl para birimi olacaklar; çünkü daha pratikler ve yolsuzlukların takibini yapmak daha kolay. Tabi tamamen anonim para türleri de var; ancak hükümetlerin en azından açık bir şekilde bu örtülü kriptoları destekleyeceğini düşünmüyorum. Zira kripto kullanımı arttıkça ve daha az karbon üreten teknolojilere geçildikçe bu sistemin oturacağını ve uzun vadede çok daha stabil bir ekonomiye kavuşacağımıza inancım tam.
NFT Sergilemek için Ne Gerekli?
Tüm bunlara rağmen hâlâ dijital ürününüzü inatla sergilemek istiyorsanız. Öncelikle kripto paralarınızı harcayabileceğiniz bir metamask cüzdanınızın olması gerekiyor. Bu cüzdan oldukça hafif browser eklentisi olarak kullanılıyor, sistemi yormuyor ve Etherium blokzinciri altyapısını kullanıyor. Aynı zamanda kimlik görevini de görüyor. Bu cüzdan kripto ile merkeziyetsiz işlem yapan her sistemde kimlik kartı vazifesini görüyor. Misal: Cryptokitties de merkeziyetsiz borsa olan Pancakeswap da bu cüzdan ile çalışıyor.
Not: Eğer bu yazıdaki kavramların bir çoğu size yabancı geliyorsa NFT olayına girmenizi önermem. Öncelikle araştırmalarınız yapın, ondan sonra NTF olaylarına girin. Buna ek olarak bu yazıda benim eksiklerim varsa yorumlara bırakın, ben de düzelteyim.
NFT Sergilemek ve Satmak
Metamask cüzdanınız da hazırsa popüler bir açık arttırma sitesiyle başlamakta fayda var. Herkes adım adım anlatmış, buraya benim de bu seferlik kullandığım OpenSea üstünden NFT oluşturma videosunu bırakıyorum.
Fakat işin acı tarafı bu akıma kapılanların çoğunluğu, eserlerin estetik görünümüne önem vermiyor olması. Görünen o ki NFT’ler şimdilik sanata ve estetiğe pek katkı sağlamıyor; aksine, eseri borsalarda alınıp satılan dijital bir metaya indirgiyor. Bu da NFT’lerde gördüğüm ikinci büyük boşluk. Aynı durumun fiziksel sanat eserleri için de geçerli olduğunu söyleyebilirsiniz; ancak müzelerde yeri geldiğinde bu eserler sahiplerinden alınıp özel sergilerde gösterime sunulabiliyor. Misal Picasso’nun eserleri koleksiyonerlerden toplanıp sergilendikten sonra tekrar eser sahibine gönderiliyor. Bu durumun NFT’ler için geçerli olacağını sanmıyorum; çünkü burada asıl önemli olan para gibi görünüyor. Çünkü bir şekilde 11 Mart 2021’de 69 milyon dolara satılan bir kripto sanat eserlerinin içeriğinden çok paranın miktarı insanların dikkatini çekti. Bu yazının girişindeki kapak görseli, sanatçı Mike Winkelmann’ın 5000 gün boyunca yaptığı görsellerden oluşturduğu kolaj, yani 1 adet .jpg. Satın alan Singapurlu Vignesh Sundaresan da eserin copyright’ını edinmiş değil, sadece yüksek çözünürlüklü halini edinmiş ve duvarına asmış bulunuyor. (Aramızda kalsın, kişisel görüşüm gerçekten birilerinin parası gereğinden fazla ve ne yapacaklarını bilmiyorlar.)
Özetle sayılar o kadar büyük ki bahsi geçen fiyatların kırıntısı bile bizim gibi dengesiz ekonomilerde ezilenlerin aklını almaya yetiyor. Daha sonra da bu bir çılgınlığa dönüşüyor. Neyse fazla uzattık lafı. Herkese iyi satışlar.
Bir cevap yazın