TEDxTunalı: Duyular ve İzlenimler – Bir Kültürel Ankara Etkinliği

Bir TED etkinliği olan TEDxTunalı‘nın Ankara’da yapılacağını duyduğumda anında başvurdum. İşyerim hiç bir sıkıntı çıkarmadan izin verdi, hatta eğitimden sayalım dediler kabul etmedim. Temkinliydim, çantamda iki elma, iki de poğaça vardı. Etkinlik Cermodern’deydi ve ilk defa gidiyordum. Sıhhiye metrosuna on dakikalık mesafedeydi. Tam zamanında geldim ve beni, uzun zamandır sürgün hayatı yaşamış, o ünlü su perileri karşıladı. Önce Yenişehir ve Kızılay meydanları ardında Hacettepe parkına sonra da Tandoğan meydanını sürülen bu melekleri, Cermodern’de su püskürtürken görünce içimi huzur kapladı. Sanırım artık güvendeler…

Tesise geldiğimde hiç bir afiş ve yönlendirici bir ibare yoktu. Yılmadan ilerledim, kalabalığı takip edip yolumu bulum. Sürüyü takip etmek bazen işe yarıyor. Listede adımı buldum ve çok onurlandım. Duyurunun yapıldığı ilk on günde 300’ü aşkın başvuru yoğunluğundan sonra davet edilen 100 şanslı kişiden biriydim. İş yerim de benimle gurur duyuyor olmalıydı.

 

TEDx Nedir?

TED, heyecan verici fikirleri paylaşmak üzere dünyanın önde gelen düşünürlerinin katıldığı yıllık bir konferanstır. “TED” geIeceğimizi şekillendiren üç kapsamlı konunun: Teknoloji, Eğlence, Tasarım’ın (Technology, Entertainment, Design) ilk harflerinden oluşur. Etkinliğin amacı herhangi bir disiplinle ilişkisi bulunan bütün fikirlerin ortaya konulmasıdır.

TEDx ise “paylaşmaya değer fikirler”in dile getirildiği yerel bir uyarlamadır. TED, kendi yerel etkinliklerini yapabilmeleri için TEDx’i uydurmuştur. TEDx ismindeki “x” bağımsız organize edilen TED formatına uyularak gerçekleştirilen etkinlikler anlamına gelir. TEDx etkinlikleri sadece yeni fikirler, ilham ve bilgilendirmenin özgür kılındığı ortamlar değil, ilham veren video paylaşımları ile de ünlüdür.

Bir TEDx etkinliği, TED konuşma videoları ve canlı konuşmalar sayesinde yeni fikirler, ilham veren tartışmalarla zenginleşen bir dünyayı yaşatır. TED bağımsız organize edilen bu etkinlikler için genel kılavuzluk hizmeti sağlamaktadır.

Peki, TEDxTunalı Nedir?

TED videolarına hiç rastlamadıysanız ted.com adresinden izleyebilirsiniz. Alanında uzmanlaşmış kişilerin kendi hayat tecrübelerinden yola çıkarak 18 dk’lık sunumlar gerçekleştirdiği bir etkinlik. O gün 12 konuşmaya tanıklık ettik. TEDxTunalı Ankara’daki ikinci TEDx etkinliği.  İlk yapılan TEDxAnkaraCitadel imiş. Onları hiç duymamıştım fakat videoları var bu iyi.

Türkiyedeki ilk TEDx olan TEDxReset ise İstanbul’da  dört senedir düzenleniyor. Neden haberimiz yok, keşke daha önceden bilseydik diye hayıflanıyorsanız üzülmeyin. Konuşmaların hepsi internete koyuluyor, bu nedenle işten güçten eften püften saçma kurallar yüzünden izin alamayanlar üzülmesin. Orada olmanın tek farkı atmosferi hissetmeniz ve çıplak göz ve kulakla bu güzel insanları temaşa etmeniz oluyor, tabi bunun keyfi başka.

“Beyninize kabul ettiremediğiniz bir şeyi vücudunuza yaptıramıyorsunuz.” Gizem Girişmen (Paralimpik Oyunlarda Türk Kadın Okçu) — TEDxTunali (@TEDxTunali) 12 Nisan 2013

 

TEDx Tunalı İzlenimleri

Sizinle en etkilendiğim yani ruhumda en çok karşılık bulan üç konuşmayı paylaşacağım. Diğerlerini zaten aylar geçtiği halde eklemedikleri youtube kanalından izleyebilirsiniz.

1. Gizem Girişmen

İlk konuşma paralimpik olimpiyat şampiyonumuz Milli Okçu Gizem Girişmen‘e aitti. Attığı oklarla hedefi, gülümsemesiyle de kalbimizi vurdu. Omurilik felci olmasına rağmen ruhuyla dimdik ayakta karşıladı bizi. Sadece izleyin.

2. Eşref Armağan

Bir diğer beni derinden etkileyen konuşmacı ise Ressam Eşref Armağan‘dı. Adamın kör olduğunu kendi söyleyince anladım. (Evet, böyle bir hayal dünyasında yaşıyorum.) Konumuz duyular, en çok kullandığımız duyu göz ve bu organ da onda yok. Ayrıca ressam!? Resmi nasıl keşfettiğinden başladı. Gölge, renk, perspektif konularını nasıl algıladığını anlattı ve anlatırken iç dünyamı altüst etti ve gitti. Eşref, Ankara’ya ve Dünya’ya bir armağandır. Onu çalışırken görmek muhteşem bir deneyimdi. Aşağıda ise TEDx konuşmasını izleyebilirsiniz.

3. Özlem Çevik

Özlem Çevik konuya Küçük Prensteki Baobab ağaçlarıyla girdi. Evrimden devam etti genetik araştırmalarda meyve sineklerine duymamız gereken minnettarlığı anlattı. TEDxTunalı’nın en başarılı ve en mütevazı konuşmasıydı. “Canlılar ikiye ayrılır: Hareketli ve Sabit.” derken verdiği pozu zaten bu yazının giriş görseli yaptım. Kafalaşma, yoğun nöral doku, duyu mesafeleri, maddeyi haber veren dokular, maddenin yerini haber veren dokular… Bir sürür önemli kilit sözcük. Beyinde duyu bölgeleri ile hareket bölgeleri ayrıymış.

Konuşmasının daha ayrıntılısını bulduğuma çok sevindim TEDxTunalı’daki konuşması bu bulduğum konuşmanın 20 dk’lık özeti gibiydi. Umarım bu karakterdeki tatlı biliminsanlarımız çoğalır her okulda her enstitüde rastlanır.

Konuşmalar hoşunuza gittiyse bu linkten diğer konuşmaları izleyebilirsiniz.

 

TEDxTunalı Etkinliği Özeti

TEDxTunalı Programını birkaç cümle ile özetlersek:

10:00 Açılış – Ü. Barış Urhan
TEDxTunalı Küratörü, yanı baş sorumlu gibi bir şey, sevimli bir insanı, program moderatörü, konukları tanıtan konuları bağlayan kişi. Ankara olarak ona bir teşekkür borcumuz var. Teşekkür ederiz Barış Urhan.

10:15 – 10:35 Gizem Girişmen “Okçuluk ve Konsantrasyon”
18 dakika içinde gönülleri fethetti gitti. Güçlü ruhu, olumlu gülümsemesi ve başarısı daim olsun.

10:40 – 11:00 Eşref Armağan “Bakmadan Gören Beyinin Sırrı”
Görmeden çizdiği resimlerle tüm salona resim dersi verdi. Gözlerim doldu öyle diyeyim.

11:05 – 11:25 Yard. Doç. Dr. Berna Tarı Kasnakoğlu “Satın alırken hislerinize kapılın”
Biraz ders havasındaydı. Okullardan gelen öğrenci tayfası için sıradan gelebilir belki ama ben bu şekil anlatıma da aç olduğum için hiç hayıflanmadım.

11:30 – 11:50 Zorunlu TED Videsou Gösterimi
Evde de izleyeceğiniz bir TED videosu, adam müzikten bahsediyor fakat mikrofon burnunda olduğu için nefes almasını sürekli işittik. Sanırım bu meseleye tek ben taktım. Benjamin Zander‘in konuşmasında bakalım siz takacak mısınız? (İşitmeden bahsedeceksen ses kaydı kalitesi önemli onu demeye çalışıyorum.)

11:55-12:25 Kahve Arası
Kahveler ücretsizdi ve herkes insancıl bir şekilde sıra olmayı bildi. Bu, konferansa nasıl seçkin kişilerin davet edildiğinin kanıtı:P

12:30 – 12:50 Pınar Kaftancıoğlu “Size bir masal anlatacağım”
Bir hanımağanın hayatla olan imtihanının özetini dinledik. Duyularla alakalı organik bir elma koklatsa ne bileyim yetiştirdiği bir sebzeyi gösterse iyiydi. Meyvenin sebzenin iyisini seçmeyi anlatmasını beklemekten kendimi alıkoyamadım. Fakat ilham vericiydi, Feminist Mutfak’ta bir ara tanıtacağım.

12:55 – 13:15 Prof. Dr. Hakan Gürvit “Yaratıcılık beyinde kısa devre gerektirir: Sinestezi”
Kaliteli bir hocadan kilit bir konuyu öğrendik ve bu araştırma ile ilgili beyin fotoğraflarını gördük. Sonraki konuşmalara da zemin oluşturdu.

13:20 – 13:40 Doç. Dr. M. Özlem Çevik “Duyuların ve dikkatin evrimi”
Konuşmalar içerisinde en sempati beslediğim hocaydı. Meyve sinekleriyle çalışan mütevazi bir bilimcinin tatlı konuşması.

13:45 – 14:05 Prof. Dr. Bülent Madi “Aşk beyinde nasıl oluşur?”
Zor konu seçmişsin hocam.

14:10-15:00 Öğle Yemeği
Evet, yemek de ücretsiz ve açık büfeydi, nedense aklıma “Cem Yılmaz Fundamental” geldi. Tatlıda gözüm kaldı.

15:05 – 15:25 Muzaffer Çorlu “Kulaklarımızla da mı “görüyoruz?”
Almanya’da 50 000 yıllık flüt bulunmuş. Neandertal flüt bizim yaradılışçı basında pek yer almasa da dünyada büyük yankı uyandırmış. Muzaffer Hocamın konuşması beynimizdeki ses bölgesini cazır cazır aydınlattı, çok keyifli bir sunumdu. Videosu yüklenmiş hemen aşağıda…

15:30 – 15:50 Prof. Dr. Dan Ariely “When expectations override our senses” 
Hoca gelememiş videosu gelmiş, altyazı da olmayınca uyudum. Aslında herkes de bu adamı merak ediyormuş. Türkçe konuşacak, aksansız temel bir İngilizce kullanacaksa veya simültane tercüme olacaksa bana uyardı zaten alkışlamadık video bu be.

15:55 – 16:15 Prof. Dr. Metin Yılmaz “Bir duyunun öğretileri”
İyi bir doktor. Tıpçılardaki o egoizim yoktu, nadir ve güzel bir özellik. Bir hekimin iki görevi vardır: 1. Hastalığı engelleme 2. Hastalığı tedavi…

16:20 – 16:35 Zorunlu TED Video Gösterimi
Yorum yok, evde de izlerdim, işten izin aldım ben ya,  insan görmek istiyorum. Fakat onlar ne yapsın TED lisansı almak için zorunluymuş iki video gösterimi. TED’in kaprisi böyle oluyor demek.

16:40 – 17:10 Kahve Arası
Kahve ve çay hâlâ ücretsiz.

17:15 – 17:35 Doç. Dr. Josef Parvizi “How we see faces with our brains”
Hocamız ta Stanford’tan gelmiş, yeni bulduğu yüz tanıma ile ilgili beyin deneyinin sonuçlarını bizimle paylaştı ve temiz İngilizce’sini gerçekten anladım, kaliteliydi.

17:40 – 18:00 Cihan İşbaşı “Reklamlar geliyor, hislerinizi koruyun”
Reklamların duyularımız üzerindeki boyunduruğundan olaya girdi. Bir sonraki konuşmaya zemin hazırladı.

18:05 – 18:25 Prof. Dr. Bülent Çaplı “Televizyon izleyecisini hisseder mi?”
“Reyting, TV karşısındaki kişi sayısıdır, kaliteli yayın yapma ölçütü değildir.” Bu adam bir sunum canavarı. İkinci sırada oturuyordum. Gür sesi uzun boyu ile sahneyi doldurdu, mikrofona bile ihtiyacı yoktu. İyi ki evde TV barındırmıyorum, dedim. Okula Hayır gibi bir de TV’ye Hayır diye bir kampanya mı yapsam?  Bunu dedirtti yani.

18:30 – 19:00 Kapanış Konseri: Türkiye Polifonik Korolar Derneği
TEDxTunalı Etkinliğini Müzikle kapatmak çok iyi oldu çok da güzel iyi oldu.

Sonuç

TEDxTunalı’ya iyi ki gitmişim. Bilgiye aç dimağlar için tam bir ilaçtı. Güzel ağırlandık. Eksikleri vardı tabi; ama pişman edecek kadar değildi. Seneye de gelsin hatta seneye TEDxCebeci diye bir organizasyon yapasam mı diye düşündüm, şartları sağlarsam neden olmasın. Ardından TEDxSincan, TEDxKeçiören, TEDxİncesu hoba…

TEDxTunalı’nın da olduğu gibi diğer TEDx’lerinde kabul ettiği şartlar ise TEDx Rules linkinde yazıyor.  Biraz kaprisli ama genelde kuralları hümanist buldum: Sunumların disiplinlerarası olma zorunluluğu, konuşmacılara para ödenmemesi, konuklardan para alınmaması, bir sunumun 18 dakikayı aşmaması gibi. Sinirbozucu doğrusal aşırı uzmanlaşmacı anlayışlar bu kurallarla aşılıyor. TEDx etkinlikleri uzmanların değil, her daldan insanların ilham alacağı, yeni fikirler edineceği bir ortam sunuyor ve TEDxTunalı da bunu başardı. Ankara entelektüel tayfasını seviyorum.

Peki, Diğer TEDx Etkinlikleri

Yazının burasına kadar geldiyseniz zaten en yakın TEDx etkinliği ne zaman diye sormaya başlamışsınızdır. İşin ilginci önümüzdeki aylarda tam bir etkinlik patlaması yaşanacak. TEDx haritasından gelecekteki etkinlikleri takip edebilirsiniz. Bakın önünüzü de açtım. Alternatif bir eğitim olarak TEDx etkinliklerini çok yararlı, insancıl ve heyecan verici buluyorum.

İyi etkinlikler…