Eğer en saygı duyulan animatörler deseydik şüphesiz ilk sıraya Hayao Miyazaki ve Isao Takahata gelirdi. Ancak kapitalist maddiyat dünyasında kişinin duygularına ne kadar dokunduğuna bakılmıyor. Fakat bu listedeki on animatör dünya animasyon endüstrisinin nasıl yürüdüğünü kavramak açısından önemli ipuçları veriyor.
Bu yazıyı hazırlarken yararlandığım “10 Richest Cartoonists” ve “The Richest Animated Sitcom Creators” listelerinde asıl işleri çizgi film yapımcılığı olmayan ama başarılı yönetmenler de vardı, ben bu iki listeyi kendi araştırmalarımla harmanlayıp düzenledim. Bakalım animasyon dünyasının tepesinde kimler var.
10. Scott Adams – $75m
Mühendis Dilbert’in yaratıcısı Scott Adams, zamanında sanat okulundan kabul almamış ve ekonomi okumaya karar vermiş, ardından Kaliforniyaya taşınıp çeşitli işlerde çalışmış. Bu işler içinde yazılımcılık, reklamcılık, üretim müdürlüğü, bütçe analizciliği var. Dilbert çizgi roman bandı’nı (comic strip) üretmeye bu dönemde başlamış okuyucu mektuplarının desteği sayesinde çizmeye devam etmiş. Karakter o kadar tutmuş ki 1996’da 800 gazetede yayınlanır olmuş. 1998’de çizgi filmi TV’de yayınlanmaya başlamış ancak 2000 yılında iptal edilmiş; fakat çizgi roman o sene 2000 gazete, 57 ülke ve 19 dilde yayınlanıyormuş.
Tek bir çizgi roman karakterinden nasıl yürünür güzel bir örnek. Scott, o kadar çok para kazanmış ki 2011’de her şey hakkında yazdığı blog‘unda başkanlığa bağımsız olarak adaylığını koymuş. Blogunda hâlâ politik şeyler yazmaya devam ediyor.
9. Mike Judge – $75m
1993-1997 arasında MTV’de büyük ilgi gören “Beavis and Butthead”in ve 1997-2010 arasında süren “King of the Hill”in yaratıcısı. King of the Hill, zamanında South Park ve Simpsonlar’dan sonra üçüncü en çok izlenen yapım olmuş. Açıkçası bu listede işlerini en az tanıdığım animatör bu.
8. Tim Burton – $80m
Cal Arts’tan animatör olarak mezun olan Tim Burton hemen gitmiş Disney’e başvurmuş. Fakat gotik tarzı Disney tarafından kabul görmeyince kendi yolunu çizmiş. Tim Burton aynı zamanda çok iyi bir yönetmen. Baskın işi yönetmenlik olduğu için bu listeden dışlamadım çünkü stop-motion animasyon alanında da çok başarılı işler yaptı. Ceset Gelin (Corpse Bride), “Nightmare Before Christmas” bunu en başarılı örnekleri.
Daha sonra gün gelir ve Disney fakir ama gururlu Tim Burton’a der ki “Haydi Tim bizim Alice Harikalar Diyarında’yı yeniden yap.” Yakında Alice’nin ikinci filmi sinemaya gelecek. Bence Tim Burton’un Alice filmleri animasyon ile motion picture’ın en güzel harmanlandığı yapımlardır.
Not: Benim favori Tim Burton filmim ise “Big Fish”. Bu filmde tamamen kendini anlattığını düşünüyorum.
7. Stephen Hillenburg – $90m
https://www.youtube.com/watch?v=D-iZ77YDjJw
İlk çıktığı zamanlarda kardeşimle severek izlediğimiz “Sünger Bob Kare Pantolon” gibi bir şaheser kimin aklına gelir? Stephen Hillenburg, aslında bir su biyoloğu; fakat master’ını Cal Arts’ta deneysel animasyon üzerine yapıyor. Nikelodeon gibi dev bir çizgi film kanalına işlerini kabul ettikten sonra (1999) olaylar gelişiyor ve çizgi film hâlâ yayında. Anlayacağınız tutan bir seri yapmak sizin de tutunmanızı sağlıyor. Sünger Bob’un iki adet de movie’si var. Filmlerinde (yani movie’lerinde) dizideki 2D tekniğinin aksine daha çok teknoloji isteyen 3D tekniği kullanılmış. Stephen “Rocko’s Modern Life” gibi başka projelerde çalışmış olsa da Sünger Bob asıl geçim kaynağıdır denilebilir. Bu açıdan Dilbert’e de benziyor.
6. John Lasseter – $100m
https://www.youtube.com/watch?v=m5HN3-l_f-U
Birçok ünlü animatör gibi Lasseter de Disney’de çalışmış; fakat bilgisayar animasyonuna olan meyli yüzünden kovulmuş. Sonra Lucasfilm’e gitmiş, özel efektler yapmış. Lucasfilm’in CGI bölümünü Steve Jobs satın alıp, firmayı 1986’da Pixar’a dönüştürmüş. İşte Pixar’la yıldızı parlayan Lasseter burada Toy Story, Cars ve Bug’s Life’ı yapmış. Disney, bu sefer diş geçiremediği Pixar’ın açtığı 3D pazarına göz dikince Jobs’tan firmayı satın almış. Lasseter şimdi kovulduğu Disney’de (ve aynı zamanda Pixar’da) müdür (chief creative officer). Yukarıdaki videoda Lasseter’in Pixar’daki bir günün izliyorsunuz. Lasseter bu günlerde ise Toy Story 4 ile meşgul. 2018’e kadar dolu yani.
5. Seth MacFarlane – $150m
Family Guy, American Dad ve The Cleveland Show’un yaratıcısı. Zaten piyasada eleştirel üç büyük animasyon serisi var: South Park, Simpsons ve Family Guy. Birisi Seth’e ait. Aynı zamanda çok iyi bir seslendirme sanatçısı. Seslendirme yeteneğini tamamını Family Guy’da kullanıyor diyebiliriz: Peter Griffin, Brian Griffin, Stewie Griffin, Glenn Quagmire ve bir kaç karakteri daha kendisi seslendiriyor. Çok da eğlenceli bir tip. Kazandığı para ile “Ted” ve “A Million Ways to Die in the West” gibi komediler de çekti. Çok saygı duyuyorum kazandığını yine bildiği işi büyütmek için harcayanlara ki zaten öyle olmalı.
4. Hanna-Barbera – $300m
William Hanna ve Joseph Barbera’yı eskiler bilir. Tom ve Jerry, Taş Devri, Jetgiller, Scooby Doo gibi 90’lara damgasını vuran serilerin animatörleri. İtiraf etmeliyim ki hiç bir zaman benim ilk tercihim olmadılar. Fakat ilgi-üretim dengesini iyi sağlayıp ciddi paralar kazandıkları ortada.
3. Matt Groening – $500m
Simpsons ve Futurama’nın yaratıcısı. Kafasına hayran olduğum başka bir animatör daha. Simpsons karakterlerini isimleri kendi aile üyelerinden geliyor. Bart ise Matt’in kendisini temsil ediyor. Matt, 25 Emmy adaylığından 12 tanesini kazandı. Simpsonlar, aynı zamanda TV tarihinin en uzun süre (1989’dan beri) devam eden animasyon sitcom serisi. O para işte bu tutarlı çalışma sayesinde birikmiş.
2. Trey Parker & Matt Stone – $600m
https://www.youtube.com/watch?v=p1xiAXMqJIQ
Otoriter bir rejimde büyümüş bir insan ABD’deki eleştirel özgürlüğe insan gerçekten hayret ediyor. South Park, Türkiye’de yapılması teknolojik olarak mümkün, zihniyet olarak imkansız bir yapım. Yukarıdaki sahnenin kendi siyasetçilerimiz için yapıldığını düşünsenize.
Trey Parker ve Matt Stone adlı bu animatörler çizgi film dünyasının en estetik çizerlerinden değiller hatta çizdikleri bile şüpheli; ancak muhalif duruşları, hiciv ve mizahı çok iyi kullandıklarına şüphe yok. Animasyonun görsellikten öte aslında metin yani hikaye ve bunu anlatış tarzı olduğunun gerçek bir kanıtı.
Animatörler ayrıca 90’lı yıllarda “Team America: World Police” diye farklı tarzda yapımlara da imza atıyorlar fakat son yıllarda sadece South Park’a odaklılar. Ayrıca şöyle güzel bir olay var: southpark.cc.com sitesinde tüm South Park serisini ücretsiz izleyebiliyoruz. Simpsonlar ve Family Guy ise bizim gibi ülkelerin olduğu bölgelere internet yayını yok. Bu yüzden South Park 1 numara. (gerçi korsan hepsi izlenir ama yasal yollar varken ne gerek var)
1. Walt Disney – $5b
Listenin bir numarasında tabii ki de Walt Disney var (milyon değil 5 milyar dolarlık servetten söz ediyoruz). Walt Disney ardında büyük stüdyoları yutan kocaman bir dev bıraktı. Disney’in en büyük rakipleri da hemen peşinde, fakat ara çok açık. 22 Oscar kazanmışlığı ile Walt Disney’e kral, Pixar, Marvel ve son olarak da LucasFilm’i bünyesine katmasıyla Disney Co. için imparatorluk diyebiliriz. Her ne kadar gönüllerin sultanı Miyazaki olsa da çizgi filmin endüstrisinin imkan bulduğunda ne kadar büyüyebileceğinin en büyük kanıtıdır Disney. Çok fazla ABD merkezci bir liste ama para bunlarda, n’apalım. Umarım aydınlatıcı bir yazı olmuştur.
Bir cevap yazın