Kinetik Tipografi, Hareketli Grafik ve Tipografik Animasyon İncelemesi

Grafik bölümünün “Kinetik Tipografi” dersinin ilk ödevi beş adet kinetik tipografi çalışması incelemekti. Animasyon merkezli düşündüğüm için bu tür çalışmalara  Tipografik Animasyon diyordum. Fakat “kinetik tipografi” (çeviri önerisi olarak devimsel tipografi) kullanımının yabancı kaynaklarda daha yaygın olduğunu görünce kavramsal bir zemin oluşturmak gerektiğin fark ettim. Bu konuda Türkçe ilk tez Ekin Kılıç tarafından 2011’de yazılmış (tez.yok.gov.tr’den yazar adıyla teze ulaşabilirsiniz). Ekin Kılıç’ın Tipografi ve Hareket sınıflandırmasına göre aşağıdaki gibi bir gruplandırma söz konusu. (Ek: Tipografi nedir?)

Tipografi ve Hareket

a. İzleyicinin Yer Değiştirmesiyle Hareket Kazanan Tipografi

Daha güzel bir örnek de sınıf arkadaşım Doğu Gündoğdu’nun DİREN adlı çalışması.

b. Kendinden Hareketli Tipografi

i. Hareketli Tipografi
ii. Kinetik Tipografi (Devimsel Tipografi)
iii. Tipografik Animasyon

Tipografik Animasyon kısımını şimdi ben ekledim; çünkü öyle çalışmalar var ki onlara yeni bir adlandırma gerekiyordu. İsterseniz gelin teker teker bu uygulamalara bakalım ve tanımlamak istediğim tipografik animasyon türü neymiş görelim.

1. Ben Deli Değilim

Ben Deli Değilim çalışmasının senaryosu için Şizofreni Dernekleri Federasyonunun şizofreni hastalığına dikkat çekmek ve şizofreni hastalarını topluma kazandırmak amacıyla başlatılan “Gerçekler Maskelenmesin” isimli projenin öykü yarışmasında birincilik kazanan Süveyda Ölüdeniz’in öyküsü kullanılmıştır.

Seslendirme Atakan Arısoy, video ve animasyon aşaması ise Cem Arıkan tarafından gerçekleştirilmiştir.

Kinetik tipografi ile tanışmamı sağlayan ilk eserdir. Metin ustalıkla yazılmış ve duygu yüklü olmasına karşın kinetik tipografi biraz geride kalmaktadır. Seçilen görsellerin ortak bir dili yoktur ve sanki internetten indirilip kullanılmış izlenimi taşımaktadır. Fakat içerik şizofreni olunca bu yöntemin bilinçli yapıldığını da düşünebiliriz. Ayrıca çalışmanın 2010 yılında yapıldığını da hesaba katarsak kendi şartları ve kinetik tipografinin fazla bilinmediği yıllarda başarılı bir çalışma olduğunu söylemek gerekir. Sonuçta video bize derdini gayet güzel aktarmakta ve duygularımıza hitap etmektedir. Bu nedenlerden dolayı başarılı bir kinetik tipografi çalışması diyebiliriz.

2. Seda Sayan’ın Efsane Atarı

Bahçeşehir Üniversitesi Görsel İletişim Tasarımı bölümü öğrencisi Ecem Arıcan’ın okul projesi olan bu video 2015 Ocak ayında internette yayınlanmış ve uzun süre konuşulmuştu. Ecem Arıcan’ın Vimeo kanalında (Arıcan, 2015) anlattığına göre video metninin hikayesi şöyle:

(…) Zamanında Erol Köse, Seda Sayan’ın geçmişte çektirdiği müstehcen fotoğrafları paylaşarak kadırgalıyı kışkırtmıştı. Seda Sayan da bunun üzerine kendi gündüz programında, bu projede yalnızca 1.30 dakikasını kullandığım (…) monologla Erol Köse’ye karşılık vermişti (…).

Türkçe kinetik tipografi örneklerinden kamuoyunda en çok ilgi çeken çalışmalardan biri bu olduğunu söyleyebilirim. Sanatçı çalışmasında sarıyı zemin olarak belirlemiş ve tek tip tırnaklı bir font çeşidini After Effects vasıtasıyla hareketlendirmiş. Fakat harfler yazılımın yapısından dolayı sentetik duruyor Bunu aşmak için belki başka video düzenleme veya animasyon yazılımlarından yararlanabilirdi; ancak bunun ticari amaç gözetmeyen lisans seviyesindeki bir okul projesi olduğunu hatırlamak gerekir. Seda Sayan’ın agresif tonlaması ve vurgularıyla senkron bir biçimde tipografik hareketleri başarılı bir şekilde gerçekleştirmiş. Bu açıdan Ecem Arıcan kinetik tipografi çalışmalarına güzel bir Türkçe örnek sunmuş diyebiliriz. İleride yine güzel işlere imza atacağına eminim.

3. From Paper to Screen

“Form Paper to Screen”,  Thibault de Fournas’ın 2013 yılında hazırladığı tipografinin kağıt ortamından sinema perdesine uzanan kullanım şekillerine göndermelerde bulunan hareketli tipografi çalışması.

Bir metni ve duygusal bir mesajı olmadığı için Ekin Kılıç’ın doktora tezindeki tipografi ve hareket çizelgesine göre (Kılıç, 2011, s.3) kinetik tipografi olmayan ancak başarılı bir hareketli tipografi çalışmasıdır.

Video iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm “The paper”da tipografinin birkaç olanağından örnekler sergiler (Sarıkavak, 2014) ve efektler iki boyutla sınırlıdır.

İkinci bölüm olan “The movie screen” ise belli başlı sinema yapıtlarının başlangıç ve bitiş jeneriklerine çeşitli göndermelerde bulunur. Çalışma tipografinin hayatımızdaki kullanım alanlarına dikkat çekmesi açısından başarılı bir yapımdır. Teknoloji kullanımı, görsel efektler ve ara geçişleri ustalıkla gerçekleştirilmiştir.

4. Husbands – Dream (Cauboyz)

Fransız grafik tasarım stüdyosu “Cauboyz” tarafından hazırlanan Husbands – Dream video klibi. Bu yazıda incelenen beş çalışma içinde yapım tekniği açısından en farklı ve çok el emeği verilen eser. Yapım aşamasında After Effects yerine karanlık odadan ve ışık saçan kutucuklardan yararlanılmış.

Tüm sahne kurulduğunda insan boyunda bir sete dönüşüyor. Yapımın diğer bir ayırt edici özelliği ise tipografi statik olsa da arkadan verdikleri ışıkla ekranda gözlerimize bir hareket kattığı gerçeği. Bu bağlamda eserin aynı zamanda bir müzik videosu olduğunu hesaba katarsak bu çalışmaya kinetik tipografi diyebiliriz.

5. ChildLine First Step (YCN Studio)

ChildLine, İngiltere’de 24 saat ücretsiz, 19 yaş altı çocuk istismarı konusunda hizmet veren bir sosyal hizmet hattı.

Yapımın kalitesinden de anlaşılacağı üzere çalışmanın arkasında büyük bir ekip var. On kişilik 2D animasyon ekibi ve üç kişilik 3D sanatçıdan oluşan ekibe BUCK yönetmenlik etmiş. Müzik ve ses tasarımını ise Antfood ekibi gerçekleştirmiş. Künye bilgileri ayrıntılı olarak Video sayfasında bulunmakta.

Çalışmaya gelirsek eser kinetik tipografi şartlarımızı fazlasıyla karışılıyor. Bir mesajı var ve bunu bize yüreğimizin içinden hissettiriyor. Sinematik geçişler bu rapordaki ilk verilen örneklerini ötesinde oldukça yumuşak ve sanatsal şekilde gerçekleşiyor. Bu düzeydeki bir çalışmayı belki de “tipografik animasyon” diye adlandırabiliriz. Çünkü video tipografi öğelerini oldukça gelişmiş animasyon teknikleri ile izleyiciye sunuyor. Kullanılan font çalışmaya gayet güzel yedirilmiş, arka plan ayrıksı görünmüyor. Yapım müziğiyle, konusuyla, görselliğiyle ve canlandırma efektleriyle tam bir bütünlük içerisinde.

Yapımda ve animede emeği geçen tüm animatörleri tebrik ederim.

Bu makale’nin pdf’i için academia.edu linki.

KAYNAKÇA
Kılıç, E (2011). Kinetik Tipografi: Bir Müzik Videosu Tasarımı. Hacettepe Üniversitesi / Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
Sarıkavak, N.K. (2014). Çağdaş Tipografinin Temelleri.
Garfileld, S. (2012) Tam Benim Tipim. Sabri Gürses (Çev.)
Arıcan, E. (2015) https://vimeo.com/dekupemaster