Serdar Altunoğlu

Grafik Tasarım ve Animasyon

En İyi 3D Tasarım Programları: Yeni Başlayanlar için 2016 Dosyası

Tarih:
Kategori: Animasyon Günlüğü, Yazılımlar

2014’te yazdığım “En İyi 3D Animasyon ve Karakter Tasarım Programları” yazısından sonra geçen 2 yılda dengeler biraz değişti. Bu yazıda 3D tasarım programlarının kendi çalışma düzenime yakın gördüklerimin daha basit, sade ve güncel bir değerlendirmesini yapacağım.

1. Google SkechUp Pro

3D SketchUp Bina ve vRay

Zorluk: Kolay
Kullanım Alanı: Mimari, peyzaj, mobilya ve basit 3D modellemeler

Yukarıdaki tasarımı yine 2010 Bilgeadam 3D kursunda yapmıştım. Işıklandırma vRay o yüzden güzel görünüyor. Google SkecthUp öğrenmek hiçbir şekilde sizde ağırlık yapmayacaktır. Eğer bu işe başlayacaksanız en azından Google SketchUp Make yani ücretsiz sürümünü bir öğrenin rahatlayın derim. Tek eksiği animasyon yapamaması. Bu yüzden mimarlar ve mobilya tasarımcıları için uygun bir öneri.

2. Cinema 4D

Zorluk: Orta
Kullanım Alanı: Sinema, ürün tasarımı, animasyon, görsel efekt

Bu yazılımı özellikle 3D işinde yoğunlaşmayacak kendine kadar tasarım ve animasyon işine girecekler için öneriyorum. Arayüzü sevimli ve diğerlerine göre daha kolaydır. Zorlanırsa Maya kadar sonuç alınabilir. Fakat büyük firmaların pipeline’lerı (çalışma hatları) genelde Autodesk yazılımlarına göre düzenlendiği için yurt dışında sizden “Maya?” Türkiye’de ise “3Ds Max biliyor musun?” diye sorarlar. Bu nedenle C4D’de Mute gibi bir iş çıkartmalısınız ki soramasınlar.

3. Blender

Zorluk: Karışık (Kullandığınız alana ve versiyonu göre sürekli değişen gelişen bir yazılım)
Kullanım Alanı: 3D modelleme, animasyon

En güzel özelliği ücretsiz ve açık kaynak kod olması, bilgisayarı zorlamaması ve gönüllüler tarafından geliştirilmeye devam etmesi. Arka planda doğrudan Python’u desteklemesi de çok önemli bir özellik. Maya’daki MEL gibi ek bir yazılım yok. Modellemesi başarılı fakat hala animasyon ve render işlerinde sektörde adını pek duymuyoruz. Rakipleri güçlü, Maya ve C4D var…

4. Maya

Zorluk: Zor
Kullanım Alanı: 3D anmasyon sektörü

Hiç “çok pahalı nasıl alacaz” diye söylenmeyin. Öğrenci ve öğretmenlere 3 sene ücretsiz ve tam sürüm kullanma yetkisi veriyor. Bu tüm bunlar Design Creation Suit ailesi için geçerli. Eğer yurt dışında 3D tasarım kariyeri hedefliyorsanız bu programı merkeze alıp özümseyin yalayıp yutun derim. Fakat zor ne yalan söyleyeyim.

5. Diğer 3D Tasarım Programları

5.1. 3ds Max

3D Kampüs Tasarım

Zorluk: Orta
Kullanım Alanı: 3D modelleme

Yukarıdaki kampüs görseli 2010 yılında Bilgeadam kursundaki bitirme projemdi. Işıklandırmasında vRay kullanıldı. O günden sonra da 3ds Max Hiç kullanmadım. Daha çok Web-Grafik alanına yöneldim. Sonra After Effects ile animasyona yöneldim. Bu süre zarfında yazılımların popülerliği de değişti. Açıkçası 3ds Max’in de Maya karşısında gerilediğini görmekteyiz. Autodesk yetkilileri bile Maya’ya daha çok özen gösterdiklerini itiraf ediyorlar.

5.2. Vue

Zorluk: ?
Kullanım Alanı: Mekan, arazi modelleme

Hiç kullanmadım. Kullanmak istiyorum. Yukarıdaki sıraladığım 3D tasarım yazılımlarından ve gerçek dünyadaki işlerden dolayı bir türlü fırsatım olmuyor.

5.3. Huodoni

Zorluk: ?
Kullanım Alanı: Sinema sektörü, özel efekt

Kullanacağımı sanmıyorum çünkü bu yazılım ülkemizde popüler değil ve büyük sinema pipeline’larında kullanılmakta. Hollywood’a gidecekseniz öğrenin.

5.4. Poser Pro ve DAZ Studio

Zorluk: Kolay
Kullanım Alanı: Karakter tasarımı

Çizgi romancıların ve bazı karakter tasarımcıların kullandığı bir insan pozlama yazılımı. Ben çizgi romanımda rotoskopi yaparken denedim ancak istediğim verimi alamadım.

Ev arkadaşımı model olarak kullandım daha doğal oldu. Bu yazılımlar kendilerine has bir görünüm sergiliyorlar; ancak üzerinden hâlâ o yapaylığı atabilmiş değiller. Doğal görünmüyor arkadaş.

5.5. ZBrush

Zorluk: Zor
Kullanım Alanı: Profesyonel anlamda karakter tasarımı

Adobe gibi her işe burnunu sokan Autodesk’in MudBox’undan daha popüler bir yazlım. Karakter tasarımında kullanılıyor. Fakat size tavsiye karakter tasarlayacaksanız önce bir desen eğitimi alın. Anatomi bilgisi olmadan, heykel çamur denemesi yapmadan doğrudan 3D tasarıma girişirseniz çok zorluk çekersiniz. Aman diyeyim!

6. Ek Yazılımlar ve Diller

6.1. Python

3D modellemelerde işinizi kolaylaştırmak için kullanılan bir bilgisayar dili. Excell’deki formüller gibi düşününün. Bir çok 3d tasarım programına entegre olarak kullanılabilir. Özellikle animasyona çok yardımcı olur. Bir programda 3d bir model tasarlarken arka planda sürekli komut işler, python bu dillerden biridir. Bu bakımdan Photoshop’taki actions komutlarına benzetebiliriz.

6.2. vRay

Pixar’ın Renderman’ı gibi bir render yazılımı. Autodesk genelde ücretsiz olan “Mental Ray” render eklentisini kullanır. Vray ücretlidir; ancak aldığı renderlar profesyonel kalitede çıkar. Bakıp hayran kalırsınız. Kendi özel ışıkları vardır. İlk denemede istenilen sonucu vermez, bilgisayar işlemcisini de çok zorlar fakat alışınca bağımlılık yapar. Yukarıda saydığım tüm 3D modelleme programları ile uyumlu bir  ek yazılımdır (plug-in).

6.3. After Effects

Bir video düzenleme yazılımı kullanmadan bir animasyon filmi yapamazsınız. After Effects rakibi Nuke’den farklı olarak katman (layer) bazlı bir programdır. Adobe ailesi ile zaten uyumlu; ancak Cinema 4D ile Cineware bağlantısı kurabilmesi ise dikkate değer bir özellik. Yukarıdaki Küçük Kara Sinek intro’su After Effects’in kendi Ray-Traced 3D özelliği ile üç boyutlu hale getirildi. Fakat işlemci ve grafik kartı çok zorlandı. Eğer bunu C4D veya Maya ile yapsaydım daha rahat bir tasarım olabilirdi fakat görsel efektler ve renk ayarları için yine After Effects’e ihtiyacım olacaktı.

Sektöre Göre 3D Öneriler

Oyun: 3Ds Max, Blender, Maya, Modo…
Animasyon: Maya, ZBrush, 3Ds Max, Cinema 4D, Modo, Houdini…
Sinema TV: Cineware özelliği ile After Effects ile uyumlu olduğu için Cinema 4D, Huodini…
Görsel Efekt: Softimage ICE, Houdini, Modo…
Karakter Tasarım: Özellikle ZBrush, MudBox ve diğerleri…

Son Söz

Daha bir sürü yazılım var ama bunlar benim deneyerek oluşturduğum pipeline’ım. Belki sizin başka yazlım kümeleriniz olur, başka tarzlarda işler yaparsınız, her şey mümkün. Fakat bir stüdyo kuracaksam bu programları bilen elman isterim belirtmiş olayım.

Sonuç olarak 3D motoru olan her yazılımla istenilen sonuca ulaşmak mümkün, önemli olan onu ne derece ustalıkla kullandığınız. 3D yazılımları çeşitli kılıçlar olarak düşünün. Size en uygun kılıcı yine en iyi siz deneyerek bulacaksınız.

Evet sade bir liste oldu. Bir önceki yazımdan sonra geçen iki yıl sonucunda en büyük ilerlemeyi Blender gösterdi ikinci sırada ise sadeleğinden ödün vermeyen SkechUp’a dikkat çekmek istiyorum. Üç boyutlu tasavvur yeteneğinizi geliştirmek için, heykel ve çamur dersinden sonra, iyi bir başlangıç. O yüzden pahalı işlere girişmeyin. İhtiyacınız olanı alın derim.

İyi boyutlamalar.

Not: Bu sizi kesmediyse yazılım ailesi açısından daha detaylı bir bilgilendirme için bir önceki inceleme yazıma bakabilirsiniz.

Aşağıdakiler de ilginizi çekebilir sanki...
Aşağıdaki linklerden paylaşabilirsiniz:

Yorumlar

    • Bilmiyorum, indir dene öğren bir tanıtım yazısı yaz ve bizimle paylaş. Çok seviniriz.

  2. c4d uzerinde çalişiyorum şu an onu orenip sora diyer programları daha kısa surede ogrenmezmiyim yani bosuna ondan buna atlamayip zaman kaybı yapmama gerek yok diyorum siz ne diyorsunuz ????

    Cevapla

  3. Selamun aleyküm. Öncelikle teşekkür etmek istiyorum deneyimlerinizi bilgilerinizi bizimle paylaştığınız için. Ben makine mühendisligi 2. sınıf ögrencisiyim solidworks, inventor, spaceclaim gibi cad programlarıyla ugrasıyorum çizimler yapıyorum. bu yaptığım çizimlere görsellik katmak gerçekçi renderler almak ve animasyon yapmak yapmak istiyorum.. bunun için hangi programını önerirsiniz ben maya ve c4d arasında kaldım vaktim var çalışabilririm uzun vadede birisine yoğunlaşmak istiyorum sizce bu hangisi olmalı düşüncelerinizi paylaşır mısınız

    Cevapla

  4. acaba sırasına göre yazarmısın ögrenmemız gereken programları ben bılemedımde nerden baslıcama lutfen ?

    Cevapla

    • 0. Her şeyden önce temel sanat (çizim boyama heykel) eğitimi [bu sürekli devam edecek]
      1. İngilizce öğrenmek. [Yabancı kaynaklardan bilgi öğrenebilecek kadar]
      2. Google’da araştırma yapmak bilgi toplamak.
      3. Genişleyen ufkumuz sayesinde hedef belirlemek. [Neci olacaksın]
      4. Hedefe yönelik araştırma yapmak.
      5. Bilgisayar eğitimi

      Not: 5. aşamaya geldiğinde zaten bu soruyu sormana gerek kalmayacak hedefin de ne yapacağın da belli olacak. Bu yazı da 4. aşamadakiler için yazılmıştır.

    • galiba yanlış anlattım size hangı programları basta ögrenmemız gerektigini sormustum ama bu telkınlerınızıde uyuyorum hocam sizin ıyı yazılarınız oldugunuzu sızın yazılarınızı okumamımızı soyledıgınden berı sızı takıp edıyorum ve tavsıyelerınızı dınlıyorum arastırıyorum ingilizce ögrenmye calısıyorum programları cozmeye calısıorum ama hangısı daha yararlı olur dıye dusunmeden edemıyorum hıc bır sey bosuna deıldır ama en ıyısı ogrenmek her zaman ıyıdır …cok saolun

  5. Hocam merhabalar. Blogunu yaklaşık 2 yıl önce keşfettim ve ülkedeki en “kaliteli içeriğe” sahip kişisel blog sanırım. İzin verirsen bir sorum olacak. İnanılmaz bir anime ve animasyon film hayranıyım. İflah olmaz derecede diyelim. Bunlardaki görsel şölenler ve hayal gücünün sınırsız olması aklımı benden alır izlerken. Hele bir de arkasında kaliteli bir hikaye varsa iflah olmaz bir bağımlıya dönüşüyorsun. :) Lisans öğrenimimi tamamen farklı bir bölümde yapmama rağmen (şu an 26 yaşındayım) içimdeki bu animasyon sevgisi bitmiyor ve her geçen yıl artıyor. Artık bu saatten sonra sil baştan okul okuyamam. İşten dolayı zamanım da kısıtlı. Ama hayatım sona ermeden animasyon sevgimi gösterebileceğim şeyler yapmak istiyorum. Pixar’ın hani şu 3-5 dakikalık 3D kısa animasyon filmleri benzeri bir şey yapmaya karar verdim. Çizim yeteneğim kötü 2D için sanırım çizim yeteneği şart. Yaptıklarımı internette paylaşacağım. Ticari bir amacım yok, para kazanma amacım yok. Zaten bir mesleğim var. Şimdi soru bombardımanım başlıyor.

    1- Bu tarz 3D bir proje 3-5 dakikalık bir kısa animasyon filmini tek kişi yapabilir mi? Yoksa bir ekip mi olması gerek illa?

    2- İsteğim çok mu uçuk? Yapılabilitesi yoksa hiç girişmeyeceğim. Hobi olarak yapacağım için zorlukları aşmak sıkıntı değil ama ayağımın yere basmasını da isterim.

    3- Maya öğrenmeye karar verdim. Ama ondan önce illa şunu yap ondan sonra program öğrenmeye başla ya da illa şu programı önce öğren dediğin bir şey var mı? İşin teknik kısmında tamamen sıfırım.

    4- Programı öğrenmek için normal bir notebook yeterli mi yoksa masaüstü bilgisayar şart mı? Programı öğrenmem epey (belki de yıllar) zaman alacağı için şimdi güçlü bir bilgisayar alsam ben öğrenene kadar teknolojisi eskiyecek. O yüzden ne yapmamı önerirsin?

    2. soruma cevabın hayır olursa sonrakileri cevaplamana gerek yok. Çünkü ondan sonrakiler “yapabilirim” senaryosu doğrultusundaki sorular.

    Umarım hedeflediğin Pixar’da hedeflediğin projelerde çalışırsın. Senin kafa yapındaki insanları inanıyorum değerlendireceklerdir.

    Şimdiden teşekkür eder, iyi çalışmalar dilerim.

    Cevapla

    • Cevaplayalım.
      1. Ekip olursa güzel olur tek başına olursa çok vaktini alır 3-4 dk için biri ki aylık yoğun çalışma diyorum. Örnek Projeler: https://serdara.com/tag/yapim-asamalari/ Sana az çok fikir verebilir. Ekip ile bireysel proje farkını.
      2. Çok uçuk değil.
      3. Maya öğrenirsen 3D animasyoncu olursun. 2D için kağıt kalem yeterli fakat After Effects ile tadından yenmez. Gerçi 3D video düzenlemek için yine After Effects gerekecek.
      4. Üç boyut tasarımı için güçlü bir bilgisayar gerekir. Video düzenlemek için de gerekir. Her şekilde gerekir bu laptop veya desktop farketmez. Ama her animasyon türü için güçlü PC şart değil. Fakat stopmotion deneyebilirsin: Tek fotoğraf makinesi ve bir sürü obje ile (hamur, oyuncak, kağıt, kalem…) yapmam mümkün. Örnek: https://serdara.com/animasyon-cesitleri-etimolojisi-felsefesi/#4_Stop-Motion_Anlik_GoruntuAnimasyon Başlamak için iyi bir türdür. TED-Ed videolarını çoğu stopmotion ve çok başarılı.

      https://www.youtube.com/watch?v=OB6WYW6kp2s

      Umarım yardımcı olmuştur kolay gelsin.

  6. Merhaba, 3D modelleme uzun zamandır aklımda, üniversitede bir ara 3DSMax başlamıştım yarıda kaldı, Çizgi Tagem videolarıyla başlamıştım. Şu an yine bir çalışma başlatmak istiyorum, elimdeki i5 orta seviye bir Laptop ile Maya veya Smax çalılşabilir miyim? Amacım 3 boyutlu modelleme yaparak hem animasyonlar oluşturmak (eğlence sektörü gibi) hem de 3 boyutlu çizimler ile inşaat sektörü gibi iş bulabilmek.. Hangisini önerirsiniz? (İngilizcem var ve Bilgisayar Öğretmenliği mezunuyum).

    Cevapla

    • Türkiye’de 3DsMax çok kullanılan bir program, devam edin derim. Fakat tasarım için yereli olan i5 işlemci, tasarımın render’ını almaya geldiğinizde size zorluk çıkaracaktır (yeterli gelmeyebilir).

    • Cevabınız için teşekkürler.. O halde 3D sMax ile başlıyorum, bir hevesim var.. Bilgisayarı ileride hallederiz, başlamak bitirmenin yarısıdır demişler :) İyi çalışmalar..

  7. Serdar bey merhaba.küçüklüğümden beri hayatımın bir parçası olan bilgisayara ve bilgisayar oyunlarına epey ilgiliyim.Bu alana olan ilgimi bir adım öteye götürerek ”acaba ben de oyun geliştirip bir şeyler üretebilir miyim?” ve yahut ”bu iş için gerekli olan araçları öğrenip uygulayabilir miyim?” tereddütlerinden sıyrıldıktan ve oyun sektörüyle alakalı derinlemesine araştırma yaptıktan sonra kariyerimi bu doğrultuda şekillendirmeye karar verdim.İlk baktığım yer doğal olarak oyun motorları ve bu motorları destekleyen yazılım dilleri oldu.ama işin içine girdikçe her şeyin o kadar güllük gülistanlık olmadığını, kodlamanın gerçekten çok zor ve uğraş gerektiren bir alan olduğunu fark ettim ve bu alanı 1-2 aylık bir deneme sürecinden sonra eledim.benim daha çok ilgimi çeken hayal gücümüzün sınırsız olduğu 3d ve 2d modelleme,kaplama ve level designe aşamaları oldu.Bu alanlarla ilgili küçüklüğümden beri herhangi bir eğitim almadım.23 yaşındayım ve ingilizce seviyem gayet iyi.Sormak istediğim bu alana tam olarak nerden başlamalı ve sıralamayı nasıl takip etmeliyim.Maya, 3d s max,zbrush photoshop ve örnek verdiğiniz diğer tasarım programları içersinden oyun geliştirme aşamalarında en çok kullanılanları hangisi?.Daha doğrusu oyun sektörün önümüzdeki yıllarda geleceği noktayı düşündüğümüzde, sizin ”şunlara hiç bulaşma , şunlarda uzman olman seni çok daha iyi yerlere getirir” dediğiniz programlar hangileridir?(mezun olmama 2 sene var ve ben bu 2 seneyi tamamen bunlara ayırmayı planlıyorum)

    cevabınız için şimdiden çok teşekkür ediyorum.iyi çalışmalar

    Cevapla

    • Benim de oyun bölümü ile bir maceram oldu https://serdara.com/bilgisayar-animasyonu-ve-oyun/ bu bölümde oku demiyorum. Sadece bu gibi bölümlerin eğitim verdiği alanları ders programlarını hocalarını özellikle de yabancı ülkelerdeki muadili bölümlerin sitelerinden ders izleklerini araştırman sana çok faydalı olur. Bu araştırmadan sonra Türkiye’deki oyun firmalarının insan kaynakları sayfalarına bak. Orada hangi programları bilen insan tipini aradıkları yazar yazmıyorsa mail at. Sana çok faydası olacaktır. İki senede bunları halledebilirsin hatta eğer iletişimin güçlü ise kendine staj bile ayarlayabilirsin.

  8. Merhaba

    Mekanik parçalar için animasyon yapmak istiyorum. Morun çalışması, içeriğinin gösterilmesi gibi..
    Malzemelerin modellemiş hali (solidworks te çizildi) mevcut.

    Hangi programı tavsiye edersiniz ?

    Cevapla

  9. Merhaba, tıpta kullanılan ve 3d yazıcılardan çıkartılan organ veya kemik gibi ürünler hangi 3d programında yapılıyor?

    Cevapla

    • Tam olarak bilmiyorum ama genelde cihazla birlikte verilen 3D yazılımlar olur. Ancak ortak bir 3D formatı da vardır, bu format sayesinde yazılımdan yazılıma tasarımlar aktarılabilir (import). Ama garantisi yok, mutlaka yırtılmalar olacaktır.

  10. Merhaba, güzel blog. Araç-makina 3D modellemesi için solidworks yerine bahsettikleriniz içinde kullanımı kolay ve kaliteli yüzeyler çıkartabilen hangi programı tavsiye edersiniz ?

    Bu modelleri çok parçalı yapmak gerekirse montaj dosyası oluşturulabiliyor mu ?

    Solidworks gibi programlar için xt parasolid, Step formatında çıktı dosyası alınabilir mi ? (STL ve Iges formatı işe yaramıyor)

    Teşekkürler.

    Cevapla

    • Makine mühendisliği yazılımları hakkında hiç bir bilgim yok maalesef.

  11. Merhabalar, 3 boyutlu görselle desteklenmiş bir e ticaret sitesi yapmak istiyorum. 3 boyutlu nesnelere link vermem ve o nesne ilgili yeni bir sayfa açılması gerekiyor. Yeni açılan sayfada filtre sistemi falanda olması lazım. Kısacası link verebileceğim 3d nesneleri kendim tasarlamak istiyorum hangi programları kullanabilirim? Yardımcı olursanız çok sevinirim

    Cevapla

    • Projenizi anlamadım ancak işinizi en basit 3D yazılımlar da görür: C4D, Blender. Tabii render kalitesine göre durum değişir. 3D yazılıma hakim olmak zaman alan bir iştir. Yazılım üstünde bir kaç ay çalışırsanız basit 3D objeler çizebilirsiniz. Filtre sistemi ise sitenin altyapısı ile alakalı. Yerinizde olsam Envato gibi online marketlerden hazır 3D obje paketleri alırdım, işim daha çabuk hallolurdu. Çünkü site tasarımı ayrı bir meslek 3D tasarımı ayrı bir meslek ikisini de yapabilen pek nadir bulunur.

    • Ben uzun süre cinema 4d ve 3d s max ile calısmıştım zaten fakat hep jenerik yaptım link verilebilirmi o nesnlere ondan emin olamamıştım:) teşekkur ediyorum o zaman yine o programlarla tasarlamaya başlayım ben devamını yazılımla ugraşanlara devredicem zaten

  12. iyi günler, bir sorum olacakti. yardim ederseniz sevinirim. ileri derecede bilgisayar ve ayrica programlama bilgim ve yabancı dilim var. son zamanlarda 3d animasyon cok ilgimi cekiyor. fakat resim konusunda bir hiçim sıfırım. bu işe yönelsem başarılı olabilir miyim? hiç resim çizemeyen birisi bilgisayarla animasyon yapabilir mi? eğer bu mümkünse en kolay ve ücretsiz hangi programi önerirsiniz? teşekkürler..

    Cevapla

    • Kısaca şöyle söyleyeyim. Bu soru çok geliyor, demek ki bu durumda çok kişi var. Piyasa küçük, rekabet yüksek. Bilgisayar bilgisi, yabancı dili iyi ama çizimi zayıf çok insan var. Bu rekabet içinde, biri işin en temeli olan güzel çizim işlemini yerine getirsin, ben onu anında işe alırım.

      Ek olarak her türlü animasyon mümkün. Stopmotion yapabilirsin. Fakat bunu satın alacak müşteri bulabilir misin? Piyasayı iyi bilmek ve kendini kabul ettirmek gerekiyor. Ki bu da çizim konusunda yetkin olmaktan çok daha zor.

      Amatör olarak başlayıp geleceği olan bir 3D program öğrenmek istiyorum diyorsan da Blender derim.

  13. cevaniniza teşekkürler. yaklaşık beş yıl evvel bu konuyu araştırmıştım. bana çizim bilmeden olmaz, bilgisayar sadece çizmeni kolaylaştırır. ister elle ister bilgisayarda resim bilgin iyi olmadan olmaz dendi. beni epey ümitlendirdiniz. en iyisi bir deneyip kendim karar vereyim. ama resim hiç çizemem, bakalım nasıl olacak..

    Cevapla

  14. tekrar selamlar. bu arada blender yükledim. ilk dersleri aldim yerli ve yabanci kaynaklardan. gercekten cok güzel ve cok güclü bir program, cok beğendim. program bence hiç zor değil, fakat karışık, işin mantiğini anlamak gerek ve bu konuda visual basic ile bir benzerliği var bence. resim bilgisi olmadan çizimler modeller yapabilmek çok güzel bir şey. ama tabi önümde uzun bir yol var. iyi bayramlar dilerim..

    Cevapla

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir